Bezuinigingen op de Sociale Werkvoorziening

Wat heeft het Rijk ons een poets gebakken. Er wordt vele miljoenen bezuinigd op de Sociale Werkvoorziening, waar mensen werken die niet in de reguliere arbeidsmarkt aan de slag kunnen komen wegens een arbeidshandicap. Hoe? Door de subsidie per werknemer te verlagen van 25.759 euro naar 22.050 euro (in 2015). Maar de PVV heeft in het coalitie- en gedoogakkoord bedongen dat alle werknemers van de Sociale Werkvoorziening hun rechten behouden. En omdat deze werknemers hun eigen CAO en een gewoon arbeidscontract hebben, mag het loon niet omlaag gebracht worden.

Het Rijk heeft hierin gefaald en problemen bij de gemeenten over de schutting gegooid. Onze sociale werkvoorziening in Amersfoort (de RWA van de Amfors Groep), komt daardoor in grote problemen en krijgt een gigantisch subsidietekort, waarvoor uiteindelijk de betrokken gemeenten moeten opdraaien. Voor Amersfoort betekent dit een extra bezuinigingsopgave van bijna tien miljoen euro (incidenteel) tot 2015.

Op zich is het begrijpelijk dat het Rijk wil bezuinigen op de Sociale Werkvoorziening. Want er werken momenteel veel mensen die nauwelijks begeleiding nodig hebben en volgens de huidige maatstaven overgekwalificeerd zijn voor deze positie. Maar omdat ze 120% van het minimumloon verdienen, willen ze liever niet zelf weg. Want op de reguliere arbeidsmarkt zullen ze niet snel zo’n salaris verdienen. Dat wij teveel ondersteuning geven aan mensen met een kleine arbeidshandicap, die wellicht zelf het minimumloon hadden kunnen verdienen in de reguliere arbeidsmarkt, wordt zichtbaar als je de cijfers in internationaal perspectief zet. Dan is Nederland zeer gul. Vandaar dat de vergoeding terug gebracht wordt naar 100% van het minimumloon. Daar kan de ChristenUnie mee instemmen, want je wilt toch dat mensen gemotiveerd blijven om een baan te zoeken in de reguliere arbeidsmarkt.

Maar dat geldt alleen voor instromers. De oudgedienden blijven 120% verdienen. We kunnen toch niet wachten tot de huidige groep werknemers met pensioen is? Sommige gemeenten spelen met het idee om werknemers, gezien de veranderde bedrijfsmatige omstandigheden, als groep te ontslaan en opnieuw aan te nemen voor 100% van het minimumloon. Dat zou de problemen met het subsidietekort wel oplossen. Maar of dat bij de rechter door de beugel kan?

Intussen zit Amfors en Amersfoort met een groot probleem. Wat is de oplossing? Bezuinigen op begeleiding en staf en dus op extra begeleiding en reïntegratie? Of meer inkomsten verwerven door productieverhoging? In de RWA Begroting is de keus al gemaakt: het bedrijf wordt getransformeerd van een productiebedrijf naar een leerwerkbedrijf. Maar dat betekent dat je extra moet investeren in begeleiding en minder inkomsten binnenhaalt. De wens is begrijpelijk: de sociale werkvoorziening is vooral bedoeld voor mensen die niet kunnen integreren in het reguliere arbeidsproces. Dus iedereen die dat wel kan, moet daarbij geholpen worden. Maar zolang zij in de markt niet meer dan 120% van het minimumloon kunnen verdienen, zal het leerwerkbedrijf er niet in slagen om werknemers over te halen om de sociale werkplaats te verlaten. En als wij als overheid besluiten om hen daar een handje bij te helpen met loonkostensubsidies, kost het ons ook handen vol geld.

De weg die RWA nu inslaat is dus een kostbare weg. Daarom lijkt het ons beter om rechtsomkeert te maken: de Sociale Werkplaats wordt weer productiebedrijf. De zittende werknemers krijgen gewoon 120% van het minimumloon, alle instromers krijgen 100% van het minimumloon. Het Rijk heeft bepaalt dat instromers tussen de 40 en 70% arbeidsproductiviteit mogen hebben. We maken optimaal gebruik van de talenten van de zittende werknemers (die vaak meer arbeidsproductiviteit hebben) en kunnen de productie verhogen en daarmee het inkomen. Daarnaast wordt een duidelijke scheiding aangebracht tussen de werknemers die wel kans maken op een baan in het reguliere arbeidsmarkt en daartoe ook gemotiveerd zijn (zij krijgen extra begeleiding bij de reïntegratie) en de werknemers die dat niet kunnen of willen (zij mogen binnen hun eigen mogelijkheden werken en hoeven niet te reïntegreren).

Met deze voorstellen besparen we reïntegratiekosten (en verlagen we de druk op werknemers die niet zitten te wachten op reïntegratie) en verhogen we de inkomsten. Het is jammer, maar dit lijkt de enige oplossing te zijn om het enorme subsidietekort te verminderen.

Boete bij niet betalen zorgverzekering werkt averechts

Vijf jaar geleden ging het hele zorgverzekeringsstelsel op de schop. Nederlanders kregen meer keuzevrijheid om hun eigen verzekeraar en pakket te kiezen, maar ook meer verantwoordelijkheid om dat voortaan zelf te doen. Nu blijkt dat niet iedereen die verantwoordelijkheid aan kan. Meer dan 300.000 mensen hebben ondertussen een betalingsachterstand van meer dan zes maanden en zijn aangemeld bij het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). En als je daar eenmaal een dossier hebt, zit je in de puree.

Het begon met zulke grote woorden in de politiek: hoe dwing je mensen om zich te verzekeren, zelfs als zij daarvan de noodzaak niet inzien? Mensen zijn namelijk geneigd om risico’s te onderschatten: “Ik ben nu gezond en ik heb weinig geld, dus waarom zou ik meer dan honderd euro per maand betalen voor een ziektekostenverzekering met een verplicht eigen risico van 170 euro? Bovendien wordt ik toch wel geholpen als ik op de Eerste Hulp terecht komt en desnoods betaal ik de kosten dan zelf.” Maar zoveel vrijheid hebben Nederlanders niet. Je mag er niet voor kiezen om je niet te verzekeren en de medische kosten zelf te betalen. Om te voorkomen dat mensen die vrijheid wel zouden nemen, besloten politici en bestuurders om straffe boetes op te leggen.

Wat gebeurt er namelijk als je besluit de premie voor de zorgverzekering niet te betalen? Als je bekend bent bij de zorgverzekering, wordt je na zes maanden aangemeld bij het CVZ. Die begint een traject waarbij uiteindelijk de premie plus een boete van 30% (dus minstens 130 euro) wordt ingehouden op je salaris of uitkering. Dan ben je dus wel verzekerd, maar je houdt een schuld. Want de schuld die je ondertussen hebt opgebouwd bij de zorgverzekeraar wordt niet afgelost. En pas als de schuld geheel is afgelost, hoef je de maandelijkse boete niet meer te betalen. Maar hoe kun je aflossen als je moet rondkomen van een minimuminkomen, als er ook nog beslag gelegd wordt op je inkomen en de zorgverzekeraar wellicht beslag heeft gelegd op de zorgtoeslag?

Bij de Voedselbank wemelt het van mensen met een inkomen van ongeveer 870 euro per maand, die slechts 740 op hun rekening krijgen vanwege de inhouding van het CVZ. Dan is er absoluut geen ruimte meer voor het aflossen van je schuld en zit je vast aan het betalen van die boete. Daarnaast wordt je meestal uit het aanvullende pakket gegooid en krijg je de kosten voor de tandarts, brillen e.d. niet meer vergoed. Zo verzink je steeds dieper in schulden en loop je het risico dat er beslag gelegd wordt op je eigendommen.

Als je 18 jaar of ouder bent en je besluit om geen verzekering af te sluiten en je staat niet op het polisblad van een verzekering, kom je nog dieper in de problemen. Stel dat je na enkele jaren in goede gezondheid, toch besluit om een zorgverzekering af te sluiten. Dan zegt jouw zorgverzekeraar dat je niet welkom bent, totdat je de premie plus boete over alle voorgaande jaren hebt betaald, met een maximum van vijf jaar.

In al deze gevallen kun je alleen van deze boetes afkomen als je in een schuldhulpverleningstraject terecht komt, waarbij je per week niet meer dan 40-70 euro overhoudt voor alles behalve je vaste lasten en afbetaling van schulden.

Het is toch te gek voor woorden dat mensen met problematische schulden dit vaak te danken hebben aan een combinatie van gebrek aan zelfredzaamheid en trage reacties door overheidsinstanties als de Belastingdienst en het College voor Zorgverzekeraars. Sommige mensen kunnen de brieven niet goed lezen of hun administratie ordenen, soms weten zij niet wat goed voor hen is of hoe zij moeten budgetteren en weer anderen nemen de tijd niet om de complexiteit van het systeem goed te doorgronden. De overheid verwacht dat elke ingezetene van dit land die capaciteiten wel heeft of daar hulp bij zoekt. Mocht dat niet het geval zijn, dan duurt het lang voordat gebreken worden opgemerkt. En vervolgens krijg je torenhoge boetes en zit je snel zo diep in de put, dat het de vraag is of je er weer uit kunt krabbelen.

Mensen moeten hun eigen zaakjes op orde hebben en verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven. Dat is een goed uitgangspunt. Maar deze samenleving is complex en veel mensen zijn kwetsbaar en eenzaam. Boetes zijn dan niet het juiste antwoord. Inhouding op je inkomen is voldoende straf, zelfs voor de mensen die moedwillig hun zorgverzekering niet betalen. Wat moet er wel gebeuren?

·         Boetes afschaffen

·         Betalingsachterstanden en mensen zonder verzekering sneller opmerken,

·         De hoogte van de betalingsachterstand aan een maximum binden (trage bureaucratie is dan een kostenpost voor de overheid en de zorginstellingen),

·         Bij inhouding op inkomen, moet ook schuldaflossing plaatsvinden,

·         Gemeenten moeten bereid zijn om via de bijzondere bijstand medische kosten te vergoeden als mensen uit de aanvullende verzekering zijn gegooid

·         De zorgtoeslag zou in deze gevallen rechtstreeks aan de zorgverzekeraar uitbetaald moeten worden