Vijf jaar geleden ging het hele zorgverzekeringsstelsel op de schop. Nederlanders kregen meer keuzevrijheid om hun eigen verzekeraar en pakket te kiezen, maar ook meer verantwoordelijkheid om dat voortaan zelf te doen. Nu blijkt dat niet iedereen die verantwoordelijkheid aan kan. Meer dan 300.000 mensen hebben ondertussen een betalingsachterstand van meer dan zes maanden en zijn aangemeld bij het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). En als je daar eenmaal een dossier hebt, zit je in de puree.
Het begon met zulke grote woorden in de politiek: hoe dwing je mensen om zich te verzekeren, zelfs als zij daarvan de noodzaak niet inzien? Mensen zijn namelijk geneigd om risico’s te onderschatten: “Ik ben nu gezond en ik heb weinig geld, dus waarom zou ik meer dan honderd euro per maand betalen voor een ziektekostenverzekering met een verplicht eigen risico van 170 euro? Bovendien wordt ik toch wel geholpen als ik op de Eerste Hulp terecht komt en desnoods betaal ik de kosten dan zelf.” Maar zoveel vrijheid hebben Nederlanders niet. Je mag er niet voor kiezen om je niet te verzekeren en de medische kosten zelf te betalen. Om te voorkomen dat mensen die vrijheid wel zouden nemen, besloten politici en bestuurders om straffe boetes op te leggen.
Wat gebeurt er namelijk als je besluit de premie voor de zorgverzekering niet te betalen? Als je bekend bent bij de zorgverzekering, wordt je na zes maanden aangemeld bij het CVZ. Die begint een traject waarbij uiteindelijk de premie plus een boete van 30% (dus minstens 130 euro) wordt ingehouden op je salaris of uitkering. Dan ben je dus wel verzekerd, maar je houdt een schuld. Want de schuld die je ondertussen hebt opgebouwd bij de zorgverzekeraar wordt niet afgelost. En pas als de schuld geheel is afgelost, hoef je de maandelijkse boete niet meer te betalen. Maar hoe kun je aflossen als je moet rondkomen van een minimuminkomen, als er ook nog beslag gelegd wordt op je inkomen en de zorgverzekeraar wellicht beslag heeft gelegd op de zorgtoeslag?
Bij de Voedselbank wemelt het van mensen met een inkomen van ongeveer 870 euro per maand, die slechts 740 op hun rekening krijgen vanwege de inhouding van het CVZ. Dan is er absoluut geen ruimte meer voor het aflossen van je schuld en zit je vast aan het betalen van die boete. Daarnaast wordt je meestal uit het aanvullende pakket gegooid en krijg je de kosten voor de tandarts, brillen e.d. niet meer vergoed. Zo verzink je steeds dieper in schulden en loop je het risico dat er beslag gelegd wordt op je eigendommen.
Als je 18 jaar of ouder bent en je besluit om geen verzekering af te sluiten en je staat niet op het polisblad van een verzekering, kom je nog dieper in de problemen. Stel dat je na enkele jaren in goede gezondheid, toch besluit om een zorgverzekering af te sluiten. Dan zegt jouw zorgverzekeraar dat je niet welkom bent, totdat je de premie plus boete over alle voorgaande jaren hebt betaald, met een maximum van vijf jaar.
In al deze gevallen kun je alleen van deze boetes afkomen als je in een schuldhulpverleningstraject terecht komt, waarbij je per week niet meer dan 40-70 euro overhoudt voor alles behalve je vaste lasten en afbetaling van schulden.
Het is toch te gek voor woorden dat mensen met problematische schulden dit vaak te danken hebben aan een combinatie van gebrek aan zelfredzaamheid en trage reacties door overheidsinstanties als de Belastingdienst en het College voor Zorgverzekeraars. Sommige mensen kunnen de brieven niet goed lezen of hun administratie ordenen, soms weten zij niet wat goed voor hen is of hoe zij moeten budgetteren en weer anderen nemen de tijd niet om de complexiteit van het systeem goed te doorgronden. De overheid verwacht dat elke ingezetene van dit land die capaciteiten wel heeft of daar hulp bij zoekt. Mocht dat niet het geval zijn, dan duurt het lang voordat gebreken worden opgemerkt. En vervolgens krijg je torenhoge boetes en zit je snel zo diep in de put, dat het de vraag is of je er weer uit kunt krabbelen.
Mensen moeten hun eigen zaakjes op orde hebben en verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven. Dat is een goed uitgangspunt. Maar deze samenleving is complex en veel mensen zijn kwetsbaar en eenzaam. Boetes zijn dan niet het juiste antwoord. Inhouding op je inkomen is voldoende straf, zelfs voor de mensen die moedwillig hun zorgverzekering niet betalen. Wat moet er wel gebeuren?
· Boetes afschaffen
· Betalingsachterstanden en mensen zonder verzekering sneller opmerken,
· De hoogte van de betalingsachterstand aan een maximum binden (trage bureaucratie is dan een kostenpost voor de overheid en de zorginstellingen),
· Bij inhouding op inkomen, moet ook schuldaflossing plaatsvinden,
· Gemeenten moeten bereid zijn om via de bijzondere bijstand medische kosten te vergoeden als mensen uit de aanvullende verzekering zijn gegooid
· De zorgtoeslag zou in deze gevallen rechtstreeks aan de zorgverzekeraar uitbetaald moeten worden
Geen opmerkingen:
Een reactie posten