Gepubliceerd in november 2010 op http://www.opunie.nl/
Moet het bijzondere onderwijs als relict uit een verzuild tijdperk worden afgeschaft? Tijdens een ForumC debat hield prof. dr. Ewald Engelen een gloedvol betoog voor afschaffing. Want het verzuilingsmodel is achterhaald en leidt alleen maar tot groepssegregatie. Door uitgeholde verzuilde structuren overeind te houden, geven we ruimte aan moslims om hun eigen scholen en zuilen op te richten en wordt hun maatschappelijke en economische integratie steeds moeilijker te realiseren. Als liberaal wil hij geen rechten meer geven aan organisaties, maar alleen aan individuen. Omdat individuen alle ruimte moeten krijgen om hun eigen levensvisie te ontwikkelen, vindt Engelen dat alle scholen openbare scholen moeten zijn, waar kinderen niet gehersenspoeld worden, maar in vrijheid kunnen kiezen uit allerlei levensvisies. Hoe dit bereikt moet worden, weet hij niet. Hij stelt voor om het hele stelsel eerst maar eens op te blazen en dan af te wachten wat er zich vervolgens gaat ontwikkelen.
Het was een prikkelend betoog. Maar werkt dit in de praktijk? Krijgen mensen hierdoor meer vrijheid of worden zij juist in hun vrijheid bekneld? Hoewel Engelen vindt dat individuele rechten belangrijker zijn dan groepsrechten, blijkt uit elk onderzoek dat je alleen groepssegregatie kunt voorkomen door individuele keuzevrijheid in te perken. Als je ouders volledige keuzevrijheid geeft, kiezen ze vaak scholen voor hun kinderen die aansluiten bij hun levensovertuiging. Als je burgers hun ideale wijk laat ontwerpen, is er in die wijk vaak weinig plaats voor mensen die ‘anders’ zijn.
Het gaat daarom in de discussie over bijzondere scholen niet over groepsrechten. Het gaat om individuele keuzevrijheid van ouders. Mogen zij een school kiezen die past bij hun gezinscultuur of hun levensvisie? Of moeten zij hun kinderen verplicht sturen naar de openbare buurtschool. Die situatie heb ik persoonlijk meegemaakt in Amerika. Onze dochter ging daar ook naar de buurtschool, die voor 90% ‘zwart’ was. Daarom ontraadde de makelaar ons om een huis te kopen in die buurt: ‘Dat is een zwarte buurt! Je moet naar een witte buurt als je goed onderwijs wilt hebben voor je kinderen!’ Hoewel wij zijn advies in de wind sloegen, leidt dit systeem in Amerika dus tot meer segregatie in buurten.
Daarnaast heb je in Amerika nog steeds allerlei fundamentalistische scholen, gefinancierd door ouders die het kunnen betalen. En omdat de overheid deze scholen niet subsidieert, heeft ze er ook minder over te zeggen. In Nederland worden alle bijzondere scholen gecontroleerd door de inspectie en moeten zij ook aan inhoudelijke onderwijseisen voldoen.
Tenslotte kosten de openbare scholen de Amerikaanse overheid handen vol geld en blijft de kwaliteit onder de maat. Hoeveel geld je er ook tegenaan gooit, de resultaten blijven tegenvallen. De christelijke scholen leveren daarentegen veel beter onderwijs voor veel minder geld. Veel Amerikaanse staten hebben geleerd dat concurrentie het sleutelwoord is voor verbetering. Zodra de overheid ouders meer vrijheid geeft om te kiezen voor bijzondere scholen, heeft dit ook een positieve uitwerking op de onderwijskwaliteit aan openbare scholen.
We mogen daarom blij zijn met de vrijheid van onderwijs in Nederland. Dit heeft geleid tot goed onderwijs voor een lage prijs. Bovendien lijken kinderen te gedijen in een school met een sterke identiteit. Kinderen hebben sturing en een veilig nest nodig. Hoe multicultureler de school, hoe moeilijker om een goed leerrendement te krijgen. Dit komt waarschijnlijk niet alleen door taalachterstanden, maar ook door een gebrek aan gedeelde normen en waarden. Om dan toch nog goede resultaten te boeken, heb je naast gemotiveerde leerkrachten ook een inspirerend bestuur, voldoende ondersteunend personeel en een sterk besef van eigenwaarde en identiteit nodig.
Gesegregeerd onderwijs heeft zeker nadelen als kinderen daardoor niet durven te participeren in de wereld buiten hun eigen clubje. Daarom kan onderwijssegregatie in de grote steden misschien worden tegengegaan door allochtone ouders beter voor te lichten over het keuzeaanbod in hun stad (want hun kinderen gaan meestal naar de openbare buurtschool), door gemêleerde wijken te bouwen en door extra subsidie te geven aan de zwartere scholen, zodat zij meer buitenschoolse activiteiten, meer ondersteunend personeel en kleinere klassen kunnen bieden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten